Chumvi hutibu nini mwilini mwako?,Fahamu hapa
Chumvi ina matumizi kadhaa katika mwili wa binadamu, lakini inapaswa kutumiwa kwa kiasi kwani matumizi yake kupita kiasi yanaweza kuwa na madhara. Hii hapa ni baadhi ya faida na jinsi chumvi inavyosaidia mwilini:
1. Kudhibiti usawa wa maji: Chumvi ina sodiamu, ambayo husaidia kudhibiti usawa wa maji mwilini. Sodiamu husaidia kuhifadhi maji katika mwili na kudhibiti viwango vya maji kwenye seli.
2. Kusaidia kazi ya neva na misuli: Sodiamu katika chumvi ni muhimu kwa mawasiliano kati ya seli za neva na misuli. Hii inasaidia katika kufikisha ujumbe kati ya ubongo na sehemu nyingine za mwili, kuruhusu misuli kujikunja na kulegea.
3. Kudhibiti shinikizo la damu: Chumvi, kwa kiwango sahihi, husaidia kudhibiti shinikizo la damu kwa kusaidia kudhibiti kiasi cha maji kwenye damu na mishipa ya damu. Hata hivyo, chumvi nyingi inaweza kusababisha shinikizo la damu kupanda (hypertension).
4. Kuhifadhi electrolytes mwilini: Chumvi ni chanzo muhimu cha electrolytes, ambazo ni muhimu kwa shughuli nyingi mwilini kama vile kudumisha usawa wa pH na kusaidia moyo kufanya kazi vizuri.
5. Kusaidia usagaji chakula: Chumvi ina uwezo wa kusaidia kuzalisha asidi ya tumbo ambayo ni muhimu katika usagaji wa chakula na kunyonya virutubisho.
Pamoja na faida hizi, ni muhimu kutumia chumvi kwa kiasi, kwani matumizi ya chumvi nyingi yanaweza kusababisha matatizo kama vile shinikizo la damu, magonjwa ya moyo, na shida za figo. Shirika la Afya Duniani (WHO) linapendekeza matumizi ya chini ya gramu 5 za chumvi kwa siku kwa watu wazima.
Chumvi hufanya chakula chetu kiwe na ladha. Pia ni muhimu kwa maisha ya mwanadamu. Sodiamu katika chumvi ni muhimu katika kudumisha kiwango sahihi cha maji katika mwili. Pia husaidia seli kunyonya virutubisho.
“Chumvi ni muhimu katika maisha,” anaeleza Paul Breslin, profesa wa sayansi ya lishe katika Chuo Kikuu cha Rutgers nchini Marekani.
"Chumvi ni muhimu sana kwa seli zote, ikijumuisha nyuroni zetu zote, ubongo, mgongo na misuli yetu yote. Pia ni muhimu kwa ngozi na mifupa.”
Na Profesa Breslin anaonya, ikiwa hatuna sodiamu ya kutosha tutakufa.
Upungufu wa sodiamu mwilini husababisha kuchanganyikiwa, hasira, misuli kutofanya kazi vizuri, kutapika, hali ya koma n.k.
Shirika la Afya Ulimwenguni linapendekeza ulaji wa chumvi wa gramu tano kila siku, yenye gramu mbili za sodiamu.
Lakini wastani wa ulaji wa chumvi kimataifa ni karibu gramu 11 kwa siku. Hilo huongeza hatari ya magonjwa ya moyo na mishipa, saratani ya tumbo, unene, maradhi ya mifupa na ugonjwa wa figo.
WHO inakadiria watu milioni 1.89 hufa kila mwaka kutokana na matumizi ya chumvi kupita kiasi.
Wanaoongoza kutumia chumvi
Katika nchi nyingi, utumiaji wa chumvi kupita kiasi hutokana na kiasi kilichofichwa katika vyakula vilivyochakatwa.
Watu wa Kazakhstan hutumia karibu gramu 17 za chumvi kwa siku, zaidi ya mara tatu ya kiasi kilichopendekezwa.
Maryam anaishi Astana, mji mkuu wa Kazakhstan. Anasema, “ni kutokana na urithi wetu. Kwa karne nyingi tulizunguka misituni, tukiwa na nyama ambazo zilipaswa kuhifadhiwa kwa kutumia chumvi."
"Familia zilihifadhi nyama kwa msimu wa baridi. Wanaweza kuhifadhi ng'ombe mzima, kondoo na hata nusu farasi."
Miaka minane iliyopita, binti wa Maryam alikuwa na matatizo ya kiafya. Daktari wake alimshauri apunguze vyakula vyenye sukari nyingi, mafuta na chumvi nyingi. Familia iliacha mara moja kuongeza chumvi kwenye chakula chao. Na hatimaye Familia ya Mariyam ilizoea maisha bila kuongezwa chumvi.
Chumvi mwilini
Tunapokula chumvi, ladha yake hugunduliwa kwenye ulimi wetu na kaakaa laini la koo.
“Chumvi hutia nguvu mwili na akili zetu,” anasema Profesa Breslin.
Sodiamu huyeyuka kwenye mate. Kisha huingia kwenye seli za ladha na kuamsha seli moja kwa moja.
“Chumvi hupeleka mawimbi ya umeme ambayo huamsha mawazo na hisia. Kwa hivyo mwili na akili zetu huchangamka.”
Athari katika mwili
Athari ya chumvi kwenye mwili inategemea muundo wa vinasaba wa mtu. Zaidi ya watu bilioni moja duniani kote wanakabiliwa na shinikizo la damu. Kupunguza ulaji wa chumvi kunaweza kusaidia kuzuia hilo na kutibu.
"Unapokuwa na chumvi nyingi, jambo la kwanza ambalo mwili wako hufanya ni kuiyeyusha. Kwa hivyo shinikizo la damu hupanda ili kusukuma maji ya ziada,” anaeleza Claire Collins, Profesa wa Lishe na milo katika Chuo Kikuu cha Newcastle nchini Australia.
"Ikiwa una udhaifu wowote katika mishipa yako ya damu, kama ile ya ubongo, inaweza kupasuka na kusababisha kiharusi."
Nchini Uingereza, wastani wa matumizi ya chumvi umepungua hadi gramu nane kwa siku, ambayo bado ni zaidi ya viwango vilivyopendekezwa. Upunguzaji huo unatokana na kanuni walizowekewa watengenezaji wa chakula kupunguza viwango vya chumvi.
Ulaji wa chumvi unaopendekezwa hutofautiana kutoka nchi hadi nchi. Kipimo cha mkojo kinaweza kugundua ikiwa mwili wako una chumvi nyingi au kidogo.
Namna ya kupunguza chumvi
Hata kama kiwango chako cha chumvi ni cha juu, kupunguza kunaweza kuwa sio rahisi sana. Lakini Prof Collins anatuhimiza tule mkate au pasta au chakula kingine chochote ambacho kina kiwango cha chini cha chumvi.
"Ikiwa unapika chakula chako mwenyewe weka mitishamba na viungo badala ya chumvi."
.jpeg)
.jpeg)
