Chanjo ya malaria mbioni kutumika nchini Tanzania

Tanzania ipo mbioni kuanza matumizi ya chanjo ya malaria kwa watoto walioko chini ya umri wa miaka mitano baada ya utafiti wa chanjo mbili kukamilika na kuthibishwa na shirika la Afya Duniani (WHO).

Akizungumza leo jijini Dar es Salaam wakati wa kikao cha tatu cha baraza la kutokomeza malaria Tanzania, Kaimu Meneja mpango wa Taifa wa kudhibiti malaria Wizara ya Afya Samwel Lazaro amesema wizara kupitia mamlaka ya Dawa na Vifaa tiba(TMDA) wako kwenye hatua za kuhakikisha chanjo hizo zinasajiliwa ili iweze kutumika.

“Lazima iwe imesajiliwa ili kujiridhisha ni salama na fanisi tunasubiri mchakato ikamilike nchi iweze kutumia chanjo ya malaria nchi,”amesisitiza.

Akizungumza nasi, Mtafiti wa Masuala ya Malaria na Mkurugenzi wa Sayansi Taasisi ya Afya ya Ifakara Ally Olotu amesema wamefanya tafiti za chanjo mbili ambazo ni RTSs ambayo walianza kufanyia tafiti mwaka 2014 hadi 2019 .

“Tulifanya nchi saba ikiwemo Tanzania tulikuwa Ifakara na NIMR matokeo yalionesha ikuwa salama na iliweza kukinga malaria kali kwa watoto kwa asilimia 30 baadae chanjo ilichukuliwa na kufanyiwa majaribio ya kutumiwa na ikaonekana ni kweli inauwezo wa kukinga kwa asilimia 30 kwa visa vya malaria hai.

Amesema kwa chanjo hiyo ya kwanza WHO iliidhinisha kutumika katika nchi za Afrika zenye malaria za wastani hadi juu.

Kuhusu chanjo ya pili amesema inaitwa R21 ambapo ilifanyiwa utafiti Bagamoyo Mkoa wa Pwani kuanzia mwaka 2021 na vile vile imeonesha ina uwezo wa kukinga kwa watoto wenye chini ya miaka mitano kwa asilimia 70.

Ripoti mpya: Hali ilivyo kwa Sasa kwenye Ugonjwa wa Saratani ulimwenguni,Ugonjwa unazidi kukua.

Kabla ya Siku ya Saratani Duniani, wakala wa Saratani wa Shirika la Afya Duniani (WHO) pamoja na Shirika la Kimataifa la Utafiti wa Saratani (IARC), walitoa makadirio ya hivi punde ya hali ilivyo ya saratani duniani.

WHO pia ilichapisha matokeo ya uchunguzi kutoka nchi 115, yakionyesha kwamba nchi nyingi hazifadhili ipasavyo saratani na kuipa kipaumbele hata kwenye huduma za matibabu, kama sehemu ya chanjo ya afya kwa wote (UHC).

Makadirio ya IARC, kulingana na vyanzo bora zaidi vya data vinavyopatikana katika nchi mnamo 2022, yanaangazia mzigo unaokua wa saratani, athari zisizo sawa kwa idadi ya watu ambao hawajalindwa, na hitaji la dharura la kushughulikia ukosefu wa usawa wa saratani ulimwenguni.

Mnamo 2022, kulikuwa na visa vipya vya saratani milioni 20 na vifo milioni 9.7. Idadi inayokadiriwa ya watu ambao walikuwa hai ndani ya miaka 5 kufuatia utambuzi wa saratani ilikuwa milioni 53.5. Takriban 1 kati ya watu 5 hupata saratani katika maisha yao, takriban 1 kati ya wanaume 9 na mwanamke 1 kati ya 12 hufa kutokana na ugonjwa huo.

Utafiti wa kimataifa wa WHO kuhusu UHC na saratani unaonyesha kuwa ni asilimia 39% tu ya nchi zilizoshiriki zilishughulikia misingi ya udhibiti wa saratani kama sehemu ya huduma zao kuu za afya zinazofadhiliwa kwa raia wote, ‘mfuko wa faida za afya’ (HBP).

Ni asilimia 28% tu ya nchi zinazoshiriki pia zilishughulikia huduma kwa watu wanaohitaji huduma shufaa, ikiwa ni pamoja na kutuliza maumivu kwa ujumla, na sio tu wanaohusishwa na saratani.

Takwimu zinaonyesha Aina 3 kubwa za Saratani kwa Mwaka 2022 Zilikuwa:

1. Saratani ya Mapafu(lung cancer)
2. Saratani ya Matiti(breast cancer)
3. Pamoja na Saratani ya utumbo mpana(colorectal cancers)

Makadirio mapya yanayopatikana kwenye Global Cancer Observatory ya IARC yanaonyesha kwamba aina 10 za saratani kwa pamoja zilijumuisha karibu theluthi mbili ya visa na vifo vipya duniani kote mwaka wa 2022. Data inajumuisha nchi 185 na saratani 36.

Saratani ya mapafu ndiyo saratani iliyokuwa ikitokea kwa wingi duniani kote huku visa vipya milioni 2.5 vikiwa na asilimia 12.4 ya jumla ya visa vipya. Saratani ya matiti ya kike ilishika nafasi ya pili (kesi milioni 2.3, 11.6%), ikifuatiwa na saratani ya utumbo mpana (kesi milioni 1.9, 9.6%), saratani ya tezi dume (kesi milioni 1.5, 7.3%), na saratani ya tumbo (kesi 970,000, 4.9%).

Saratani ya mapafu ndiyo iliyoongoza kwa kusababisha vifo vya saratani (vifo milioni 1.8, 18.7% ya vifo vyote vya saratani) ikifuatiwa na saratani ya utumbo mpana (vifo 900 000, 9.3%), saratani ya ini (vifo 760 000, 7.8%), saratani ya matiti (670). vifo 000, 6.9%) na saratani ya tumbo (vifo 660 000, 6.8%).

Kuibuka tena kwa saratani ya mapafu kama saratani inayojulikana zaidi kunaweza kuhusishwa na utumiaji wa tumbaku unaoendelea huko Asia.

Kulikuwa na baadhi ya tofauti za jinsia katika matukio na vifo kutoka jumla ya kimataifa kwa jinsia zote mbili. Kwa wanawake, saratani iliyogunduliwa zaidi na sababu kuu ya kifo cha saratani ilikuwa saratani ya matiti, wakati saratani ya mapafu kwa wanaume. Saratani ya matiti ilikuwa saratani ya kawaida kwa wanawake katika idadi kubwa ya nchi (157 kati ya 185).

Kwa wanaume, saratani ya tezi dume na utumbo mpana ilikuwa saratani ya pili na ya tatu kutokea, wakati saratani ya ini na utumbo mpana ilikuwa ya pili na ya tatu kwa sababu za vifo vya saratani. Kwa wanawake, saratani ya mapafu na utumbo mpana ilikuwa ya pili na ya tatu kwa idadi ya visa vipya na vifo.

Saratani ya shingo ya kizazi ilikuwa saratani ya nane inayotokea kwa wingi duniani na ikiwa ni sababu ya tisa ya vifo vya saratani, ikiwa na visa vipya 661 044 na vifo 348 186. Ndiyo saratani inayowapata wanawake wengi zaidi katika nchi 25, nyingi zikiwa za Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara.

Hata ingawa tunatambua viwango tofauti vya matukio, saratani ya shingo ya kizazi inaweza kuondolewa kama tatizo la afya ya umma, kupitia uongezaji wa Mpango wa Kuondoa Saratani ya Shingo ya Kizazi wa WHO yaani “WHO Cervical Cancer Elimination Initiative”.

Inatarajiwa kuongezeka kwa mzigo wa saratani mnamo 2050.

Zaidi ya visa vipya vya saratani milioni 35 vinatabiriwa mwaka wa 2050, ongezeko la asilimia 77% kutoka kwa kesi milioni 20 zilizokadiriwa mnamo 2022,

Mzigo wa saratani unaokua kwa kasi ulimwenguni unaonyesha kuzeeka na ukuaji wa idadi ya watu, pamoja na mabadiliko yanayotokea kwa watu ambayo ni hatari, baadhi yao yanahusishwa na maendeleo ya kijamii na kiuchumi. Tumbaku, pombe na kunenepa kupita kiasi ni sababu kuu zinazochangia kuongezeka kwa matukio ya saratani, na uchafuzi wa hewa bado ni kichocheo kikuu cha hatari za mazingira.

Kwa upande wa mzigo kamili, baadhi ya nchi(nchi za HDI za juu) zinatarajiwa kupata ongezeko kubwa kabisa la matukio, na kesi mpya milioni 4.8 zilizotabiriwa mnamo 2050 ikilinganishwa na makadirio ya 2022.

Bado ongezeko sawia la matukio ni la kushangaza zaidi katika nchi za HDI za chini (ongezeko la 142%) na katika nchi za HDI za wastani (99%). Vile vile, vifo vya saratani katika nchi hizi vinakadiriwa kuwa karibu mara mbili mnamo 2050.

“Athari za ongezeko hili hazitaonekana kwa usawa katika nchi za viwango tofauti vya HDI. Wale ambao wana rasilimali chache zaidi za kudhibiti Ugonjwa wa saratani watabeba mzigo mkubwa Zaidi wa saratani ulimwenguni, “anasema Dkt Freddie Bray, Mkuu wa Tawi la Uchunguzi wa Saratani katika IARC.

“Pamoja na maendeleo ambayo yamepatikana katika utambuzi wa mapema wa saratani na matibabu na utunzaji wa wagonjwa wa saratani – tofauti kubwa katika matokeo ya matibabu ya saratani haipo tu kati ya mikoa ya juu na ya chini ya ulimwengu, lakini pia ndani ya nchi.

Ambapo mtu anaishi haipaswi kuamua kama anaishi. Zana zipo ili kuwezesha serikali kuweka kipaumbele katika utunzaji wa saratani, na kuhakikisha kuwa kila mtu anapata huduma za bei nafuu na bora. Hili si suala la ŕasilimali tu bali ni suala la utashi wa kisiasa,” anasema Dk Cary Adams, mkuu wa UICC – Muungano wa Kudhibiti Saratani ya Kimataifa.

Note to editors:

The International Agency for Research on Cancer (IARC) is the cancer agency of the World Health Organization. More information: IARC’s Global Cancer Observatory.