Dawa ya PrEP inavyotumika kuepuka maambukizi ya VVU

Dawa za Kuzuia maambukizi ya Virusi vya Ukimwi Maarufu kama PEP AU PREP,

Pre-exposure prophylaxis (PrEP) ni dawa zinazotumiwa ili kuzuai maambukizi ya Virusi vya Ukimwi,

Dawa hizi zinafanya kazi kwa ufanisi mkubwa endapo tu zimetumiwa kama inavyotakiwa.

PrEP huweza kupunguza hatari ya mtu kupata maambukizi ya Ukimwi baada ya kufanya ngono isiosalama na muathirika wa Ukimwi kwa asilimia 99%.

PrEP hupunguza kabsa hatari ya kupata maambukizi ya Virusi vya Ukimwi baada ya kujichoma na sindano,kujikata na wembe ambao umetumiwa na muathirika wa Ukimwi na hatari zingine kama hizi

• PrEP hupungua ufanisi wake kabsa wa kufanya kazi kama umezitumia isivyo sahihi,

Hakikisha Unatumia Dawa hizi za PEP ndani ya Masaa 72 toka uwe kwenye hatari ya Kupata maambukizi ya Virusi vya Ukimwi.

PrEP haziwezi kuzuia wewe kupata Magonjwa ya Zinaa(STDs), Hivo kujikinga na magonjwa kama haya bado Condom ni Njia ya kutumia na ni Salama kwako.

KUMBUKA: Kuna PreP na PEP,

Prep- Ni Pre-exposure prophylaxis, na unatumia kabla ya kuwa kwenye mazingira ya hatari

PEP- Ni post-exposure prophylaxis, na unatumia baada ya kuwa kwenye mazingira ya hatari

Maambukizi ya virusi vya ukimwi yamepungua kufikia asilimia 1.7 mkoa wa Lindi

Na. WAF – Lindi

Maambukizi ya Virusi vya UKIMWI yamepungua katika Manispaa ya Mkoa wa Lindi kutoka asilimia 2 hadi asilimia 1.7 Mwaka 2023 ambayo imepelekea kufikia malengo ya 95-95-95 katika Mkoa huo huku viongozi wa Mkoa huo wametakiwa kutobweta waendelee kuchukua hatua kwa kutoa elimu.

Wazir @ummymwalimu amesema hayo jana Februari 29, 2024 akiwa katika ziara yake ya kikazi katika Mkoa wa Lindi baada ya kutembelea katika kituo cha Afya Mnazimmoja, kituo cha Afya cha Mjini, Zahanati ya Nachingwea pamoja na kutembelea Chuo cha Afya na Sayansi Shirikishi.

“Niwapongeze Mkoa wa Lindi Mmefikia malengo ya 95-95-95 ambapo asilimia 96 ya watu wanaoishi na Virusi vya UKIMWI wanajua kwamba wana maambukisi ya UKIMWI, asilimia 95 ya watu wenye maambukizi wapo kwenye dawa na katika asilimia hiyo 95 ya wanaotumia dawa Virusi vimefubazwa.” Amesema Waziri Ummy

Aidha, Waziri Ummy amewataka wananchi kuzingatia mtindo bora wa maisha ikiwemo kufanya mazoezi, ulaji wa vyakula kwa kupungua chumvi nyingi, sukari nyingi na mafuta mengi ili kuepuka kupata magonjwa Yasiyoambukiza ikiwemo Kisukari.

“Miaka Mitano iliyopita huwezi kuona Kisukari, huwezi kuona shinikizo la juu la damu kwenye magonjwa matano yanayowasumbua Watanzania wengi.” Amesema Waziri Ummy

Waziri Ummy anatarajia kumaliza ziara yake ya kikazi Mkoani Lindi leo Machi 1, 2024 baada ya kutembelea katika Hospitali ya Rufaa ya Mkoa wa Lindi (Sokoine) pamoja na kuzungumza na Kamati ya Afya Ngazi ya Mkoa (RHMT)na Kamati ya Afya Ngazi ya Wilaya (CHMT)

Mwanaume wa Marekani anakaribia kutangazwa kuwa ameponywa VVU na saratani ya damu.

Paul Edmonds, mwenye umri wa miaka 68, kutoka California ambaye alitrend kwenye vichwa vya habari vya kimataifa mnamo 2023 alipotoa hadithi yake, bado hana athari za hali zote mbili miaka mitano baada ya kupandikizwa seli ambazo ziliondoa magonjwa yote mawili mwilini.

Katika makala mpya ya timu ya madaktari waliomtibu, madaktari walisema alipona rasmi saratani na miaka miwili kabla ya kutangazwa kuwa amepona VVU.

Safari ya matibabu ya Edmonds ilianza alipogundulika kuwa na UKIMWI mwaka 1988, wakati ambapo virusi hivyo viliua wanaume wengi wanaofanya mapenzi ya jinsia moja.

Licha ya kuwatazama marafiki zake wengi wakifa kutokana na maambukizo hayo, hakufa, na aliishi hadi utambuzi mbaya wa leukemia mnamo 2018 nusura ukatize matumaini yake ya kuishi maisha marefu.

Alitibiwa saratani hiyo kwa tiba ya seli shina, ambayo inahusisha kuchukua nafasi ya seli zilizoharibiwa na chemotherapy na zile zenye afya kutoka kwa wafadhili, wakati madaktari waliona fursa ya kipekee: kupata wafadhili na mabadiliko ya jeni yanayokinzana na VVU.

Madaktari walitaka kujua kama wanaweza kuiga mafanikio ya wagonjwa wa awali ambao walikuwa wameripotiwa kuponywa VVU na saratani kwa njia hii.

Kulingana na kliniki ya City of Hope huko California, Edmonds ni mmoja wa watano walioshinda magonjwa yote mawili na mtu mzee zaidi kufanya hivyo.

‘Ninashukuru sana… siwezi kuwashukuru vya kutosha,’ Bw Edmonds alisema kuhusu madaktari wake katika kliniki ya City of Hope huko California.

Kupandikiza seli shina ni sehemu ya mwisho ya matibabu ya saratani ya damu kama vile leukemia na lymphoma.

Inatolewa wakati seli za shina zinazounda damu kwenye uboho wa mgonjwa zimeuawa na mionzi au chemotherapy.

Mnamo Novemba 2018, Bw Edmonds alianza matibabu,Alihitaji raundi tatu ili kufikia hatua nzuri, ambapo katikati ya Januari 2019 alifanikiwa.

Mwezi uliofuata alipokea seli kutoka kwa wafadhili wake.

Seli shina alizopewa zilikuwa na nakala mbili za mabadiliko ya nadra ya kijeni inayoitwa CCR5 delta-3, ambayo huwafanya watu kuwa sugu kwa VVU. Asilimia moja hadi mbili tu ya watu wana mabadiliko haya.

VVU hutumia kipokezi CCR5 kuingia na kushambulia mfumo wa kinga, lakini mabadiliko ya CCR5 huzuia virusi kuingia kwa njia hii.

Inakadiriwa kuwa watu milioni 36.3 wamekufa kutokana na magonjwa yanayohusiana na UKIMWI tangu kuanza kwa janga hilo mnamo 1981.

Dawa ya kupunguza kuzaliana kwa Virusi vya Ukimwi.

Utafiti mpya waonyesha; Novel RNA nanomedicine kupunguza kuzaliana kwa virusi vya Ukimwi yaani HIV replication kwa asilimia 73%,

Mpaka sasa hakuna Tiba kamili ya kuponyesha kabsa maambukizi ya Virusi vya Ukimwi(HIV/AIDS), ingawa dawa zinazotumika kwa waathirika wa VVU husaidia kudhibiti dalili zake kwa kiwango kikubwa.

Soma Zaidi hapa; Dawa zinazotumika kwa waathirika wa HIV

Watafiti wa Kanada wamebuni njia mpya ya kutumia RNA kusaidia kupambana na VVU kwa kutumia tiba ya jeni yaani “gene therapy”.

Takwimu zinaonyesha; Kufikia mwaka wa 2022, takriban watu milioni 39 duniani kote wanaishi na maambukizi ya virusi vya ukimwi, vinavyojulikana zaidi kama VVU.

HIV(VVU) ni virusi vinavyoshambulia mfumo wa kinga ya mwili na seli zake nyeupe za damu. Hii inafanya mtu kuwa Kwenye hatari zaidi ya kupata maambukizi na magonjwa mengine.

Mpaka Hivi sasa, hakuna tiba ya VVU. Madaktari wanaweza kutumia tiba ya kurefusha maisha (ART) ili kusaidia kudhibiti ugonjwa huo. Hata hivyo, bado si tiba kamili ya kuondoa kabsa maambukizi ya Virusi vya Ukimwi(VVU).

Sasa, watafiti kutoka Chuo Kikuu cha Waterloo nchini Kanada wamebuni njia ya kutumia ribonucleic acid (RNA) kulingana na Chanzo Kinachoaminika ili kupambana na VVU kwa kutumia tiba ya jeni(gene therapy).

Utafiti huu umechapishwa hivi karibuni kwenye jarida la “The Journal of Controlled Release”.

Je, ni nini RNA hufanya kwenye VVU(HIV)?

Kwa utafiti huu, watafiti waliunda nanomedicine mpya iliyojazwa na vifaa vya kijeni inayoitwa RNAs ndogo zinazoingilia (siRNA)

“siRNA ilichaguliwa kama tiba inayoweza kutumika kwa sababu inaweza kuundwa ili kudhibiti udhihirisho wa jeni maalum katika mwili,” mwandishi mkuu wa utafiti Dk. Emmanuel Ho, profesa msaidizi katika Shule ya Famasia katika Chuo Kikuu cha Waterloo, alielezea Medical News.

“Faida za hii ni pamoja na uwezekano mdogo wa athari kwa kulinganisha na dawa za kawaida za molekuli ndogo.”

Kwa vile siRNAs zinaweza kuamuru ni jeni ipi au protini zipi zinaweza kuguswa au kuzimwa kwenye seli, watafiti waliripoti kuwa zilisababisha kupunguza kuzaliana kwa Virusi vya Ukimwi(VVU) kwa asilimia 73%.

Zaidi ya hayo, dawa mpya ya nanomedicine ilisaidia kukabiliana na masuala yanayowasilishwa na VVU linapokuja suala la autophagy “mpango wa kuchakata tena” wa mwili ambapo hutumia tena sehemu za seli za zamani na zilizoharibiwa na pia husaidia mwili kuondokana na virusi na bakteria.

“Dawa za sasa za VVU huingilia mzunguko wa maisha ya virusi katika hatua tofauti, hivyo mchanganyiko wa dawa ni muhimu kukandamiza ukuaji wote wa VVU,”

“Ikiwa virusi vya UKIMWI vimezuiliwa kwenye seli iliyoambukizwa na seli itajiharibu yenyewe, basi virusi haviwezi kuzidi au kuzaliana mwili mzima na kuharibu seli muhimu za kinga, ziitwazo msaidizi wa T-cells.

Wakati chembe-saidizi za kutosha za T zinaharibiwa, mfumo wa kinga ya mtu hudhoofika na mtu anakuwa katika hatari ya kuambukizwa tena.”

Dk. Liu alisema pamoja na kwamba madaktari wanapata baadhi ya dawa za kupunguza makali ya virusi vya Ukimwi, lakini hazijawa na nguvu nyingi na haziwezi kuzuia VVU peke yake.

“Dawa zenye nguvu zaidi za VVU kwa sasa ni zile zinazosimamisha mzunguko wa maisha ya virusi, lakini bado zina madhara ya muda mrefu, ingawa ni kwa kiasi cha chini sana kuliko dawa za VVU za kizazi cha kwanza.

Ikiwa dawa hii ya nanomedication itatumika kuzuia maambukizi ya VVU, inapaswa kusaidia katika kupunguza idadi ya maambukizi ya VVU ulimwenguni kote. Kuzuia VVU ni bora zaidi kuliko kujaribu kutibu wagonjwa ambao tayari wameambukizwa.

– Dk. Edward Liu, mtaalamu wa magonjwa ya kuambukiza anasema; Bado kuna uhitaji unaoendelea wa matibabu mapya ya VVU,

Dk. Ho alisema kutokana na kukosekana kwa chanjo madhubuti ya VVU, tiba mpya za VVU bado zinahitajika.

“Matibabu ya sasa ya VVU husaidia kupunguza kiasi cha VVU mwilini, lakini kwa sasa hakuna tiba kamili,” alisema.

“Zaidi ya hayo, wagonjwa wengine wanaweza kupata aina za VVU zinazokinzana na dawa, na hivyo kufanya matibabu ya sasa yasiwe na matokeo.”

Tafiti za awali ziliripoti kuwa asilimia 10% ya watu wazima wanaoanza matibabu ya VVU wana ukinzani kwa aina ya tiba ya kurefusha maisha inayoitwa non-nucleoside reverse transcriptase inhibitors (NNRTSs)Chanzo Kinachoaminika kiliripoti.

Mbali na kupata UKIMWI, watu wenye VVU wako katika hatari kubwa ya magonjwa kadhaa, ikiwa ni pamoja na:

• ugonjwa wa moyo
• ugonjwa wa figo
• kifua kikuu(TB)
• Tatizo la cryptococcosis
• Nimonia ya muda mrefu
• Tatizo la lymphoma
• Matatizo au shida ya akili
• saratani ya shingo ya kizazi n.k

RNA inaweza kusaidia kukulinda dhidi ya maambukizi ya VVU,Na Wanasayansi walitengeneza dawa mpya ya nanomedicine ili iweze kutumika kwa njia ya uke, kupunguza kuzaliana kwa virusi vya Ukimwi yaani HIV replication.