Ugonjwa wa mashilingi,chanzo,dalili na Tiba

 

Ugonjwa wa mashilingi,chanzo,dalili na Tiba

Ugonjwa wa mashilingi(Ringworm), au tinea, unaashiria aina kadhaa za maambukizi ya fangasi yanayosambazwa kwa urahisi katika tabaka la juu la ngozi, kichwa, na kucha.

Unaitwa mashilingi kwa sababu husababisha kuvimba na kutokea kwa uvimbe mwekundu wenye muonekano wa pete unaosababisha kuwashwa. Kwenye kichwa, ugonjwa huu wa mashilingi unaweza kusababisha upotevu wa nywele.

Ugonjwa wa mashilingi hauhusiani na minyoo. Maambukizi haya ya fangasi yanaweza kuathiri sehemu tofauti za mwili.

Makala hii itajadili chanzo, dalili, uchunguzi, na matibabu ya ugonjwa wa mashilingi.

Dalili za Ugonjwa wa Mashilingi

Aina tofauti za ugonjwa wa mashilingi huathiri sehemu tofauti za mwili.

- Mashilingi kwenye kichwa (tinea capitis): Mashilingi kwenye kichwa ni jambo la kawaida kwa watoto wadogo, na mara chache huathiri watu wazima.

- Mashilingi kwenye mwili (tinea corporis): Hii inaweza kuathiri watoto, na watu wazima.

- Maambukizi kwenye kinena (tinea cruris): Pia inajulikana kama ukurutu wa kijogoo, hii ni jambo la kawaida kwa watu kama wanamichezo na watu wenye kisukari.

- Tinea pedis: Athlete's foot ni maambukizi kwenye miguu yanayoathiri ngozi ya makwapa, pembeni, na vidole vya mguu. Inaweza kusababisha maumivu, kuwasha, kuvimba, na kuharaisha.

- Tinea unguium: Inajulikana pia kama onychomycosis, ni maambukizi kwenye eneo la chini ya kucha.

- Mashilingi kwenye eneo la ndevu: Hii huathiri watu ambao wanaweza kuota ndevu, na mara nyingi husababishwa na kuwa na mawasiliano na wanyama au binadamu walio na mashilingi.

Aina tofauti za mashilingi zina dalili tofauti.

Dalili za ugonjwa wa Mashilingi;

(1) Mashilingi kwenye kichwa huweza kuwa na dalili kama vile;

• Madoa madogo ya ngozi iliyo na magamba hutokea kwenye kichwa.
• Madoa yanaweza kuwa na maumivu na kuvimba.
• Nywele hunyonyoka karibu na madoa hayo.
• Kerion, au vidonda vikubwa vilivyovimba, huundwa kwenye kichwa na vinaweza kutoka usaha.
• Mtu mwenye mashilingi kwenye kichwa anaweza kuwa na homa kidogo,kuvimba kwa tezi(swollen glands), au limfu kuvimba, lakini jambo hili ni nadra.

(2) Mashilingi kwenye mwili au ngozi

Dalili zinajumuisha:

- Viashiria vya uvimbe wa ngozi yenye muonekano wa pete.

- Ngozi inaweza kuwa nyekundu na kuvimba sehemu ya nje ya pete, lakini inaweza kuonekana kawaida katikati.

- Sehemu Zenye muonekano wa pete zinaweza kuunganika na kuunda pete moja kubwa.

- Eneo hili la Pete linaweza kuwa na muinuko kidogo,Kuwashwa, hasa chini ya upele.n.k

(3) Maambukizi kwenye kinena

Kuna dalili zifuatazo:

• Kuwashwa, hasa kwenye eneo la kinena na maeneo yanayozunguka.
• Kuwepo kwa uvimbe na hisia ya kuwaka moto kwenye eneo lililoathiriwa.
• Ngozi kwenye mapaja hasa kwa ndani inakuwa kavu na kupasuka.

Dalili huwa mbaya zaidi wakati wa kutembea, kukimbia, au kufanya mazoezi,

Kuvaa Nguo zinazobana huongeza dalili.

(4) Mashilingi kwenye eneo la ndevu yanaweza kuwa na dalili zifuatazo:

- Kuwepo kwa uvimbe, uvimbe wenye usaha, na vijipu.

- Upotevu wa nywele, ambao kwa kawaida hupona baada ya matibabu.

- Kuvimba kwa tezi.

- Kuwa na Ngozi iliyochanika, pamoja na upele mwekundu, laini, na wenye usaha.

Chanzo cha Ugonjwa wa Mashilingi

Ugonjwa wa Mashilingi husababishwa na aina fulani ya fangasi inayoitwa dermatophytes. Fangasi hizi hula keratin, ambayo ni aina ya protini inayounda:

• Kucha
• Nywele
• Na Tabaka la nje la ngozi

Dermatophytes hushambulia ngozi, kichwa, nywele, na kucha kwa sababu hizo ndizo sehemu pekee za mwili zenye kiasi cha kutosha cha keratin kinachowavutia.

Dermatophytes ni Vispores vidogo vya fangasi ambavyo vinaweza kusalia kwenye eneo la ngozi kwa miezi, Vinaweza pia kudumu katika:

• Udongo
• Taulo
• Au Vitu vingine vya nyumbani

Spores za dermatophyte zinaweza kusambaa kutoka kwa:

✓ Binadamu hadi binadamu
✓ Wanyama hadi binadamu
✓ Vitu hadi binadamu

Ikiwa mtu au mnyama ana maambukizo ya mashilingi, wanaweza kuacha spores za fangasi kwenye vitu wanavyogusa. Mtu yeyote anayegusa vitu hivyo anaweza kuambukizwa ugonjwa wa Mashilingi.

Watoto mara nyingi huonyesha dalili wanapopata maambukizo ya mashilingi, lakini watu wazima wengi hawaonyeshi dalili,

Kadri unavyokuwa mtu mzima, ndivyo uwezekano wa mfumo wako wa kinga Mwili kukulinda unavyoongezeka. Hata hivyo, bado Watu wazima wanaweza kuwa wabebaji wa fangasi.

Hatua za Ugonjwa wa Mashilingi

Hatua ambazo Ugonjwa wa mashilingi hupitia hutegemea na aina ya mashilingi.

• Kwenye mwili, mashilingi hukua polepole kwa ukubwa, na mashilingi zaidi yanaweza kuonekana kwenye sehemu zingine za mwili.

• Athlete's foot kawaida huanza kati ya vidole kabla ya kuenea kwenye sehemu ya chini au pembe za miguu. Ngozi kati ya vidole inaweza kuwa nyeupe na kuwa laini.

• Kwenye kucha, mashilingi huanza na unene wa ngozi chini ya kucha, ikifuatiwa na unene na mabadiliko ya rangi ya kucha. Kwa muda, kucha zitaondoka, kuvunjika, na kupotea.

• Kwenye kinena, ishara ya kwanza kawaida ni upele unaowasha kwenye mpasuko ambapo mguu unakutana na mwili. Hii inaweza kuenea hadi kwenye:

• Kinena
• Paja la ndani
• Kiuno
• Makalio

Uchunguzi wa Ugonjwa wa Mashilingi

Daktari kwa kawaida anaweza kugundua ugonjwa wa mashilingi au maambukizo ya Mashilingi baada ya kuchunguza eneo lililoathiriwa na kuuliza mgonjwa kuhusu historia yake ya matibabu na dalili zake.

Daktari anaweza kuchukua kipande kidogo cha ngozi, ambacho hakitamdhuru mgonjwa, na kukichunguza chini ya darubini ili kutafuta sifa za fangasi.

Daktari atatathimini ikiwa tatizo la ngozi linasababishwa na shida nyingine, kama vile psoriasis. Vipimo zaidi kawaida havihitajiki isipokuwa dalili ziwe kali sana.

Matibabu ya Ugonjwa wa Mashilingi

Matibabu ya Ugonjwa wa Mashilingi hutegemea na aina ya mashilingi,

Mfano; Mashilingi kwenye kichwa,
Matibabu ya kawaida zaidi ya mashilingi kwenye kichwa ni dawa za kumeza na za kupaka. Walakini, uchaguzi wa dawa utategemea na aina ya fangasi wanaohusika.

Baadhi ya Dawa za matibabu ya Ugonjwa wa Mashilingi;

✓ Terbinafine (Lamisil):

Maudhi madogo madogo(side effects),

Athari za dawa hii kwa kawaida ni ndogo na hazikai kwa muda mrefu.

Zinaweza kujumuisha;

• kupungua kwa hamu ya kula,
• maumivu katika misuli na viungo,
• Pamoja na kichefuchefu.

Watu wenye historia ya ugonjwa wa ini wasitumie terbinafine.

✓ Griseofulvin (Grisovin):

Athari zake, ambazo kwa kawaida hupotea haraka, zinaweza kujumuisha:

• Kuumwa kichwa
• Kupata choo kigumu
• Pamoja na Kichefuchefu

✓ Shampoo za kupambana na fangasi: Hizi husaidia kuzuia kuenea kwa Ugonjwa wa mashilingi na zinaweza kuharakisha uponyaji, lakini haziponyi kabisa.

Shampoo mbalimbali za kupambana na fangasi zinapatikana kwenye maduka,

✓ Mashilingi kwenye ngozi ya mwili na maambukizo ya kinena:

Kesi nyingi hupatiwa matibabu kwa kutumia krimu(cream) za kupambana na fangasi.

Watu wanapaswa kusoma maelekezo ya bidhaa kwa uangalifu - krimu za kupambana na fangasi hazina maelekezo yaleyale.

Ikiwa dalili ni kali au zinaenea kwa sehemu kubwa ya mwili na hazitulizwi kwa dawa za kawaida (OTC), daktari anaweza kuagiza dawa ya juu yenye nguvu zaidi.

Daktari pia anaweza kuagiza dawa ya kumeza (kumezwa).

Dawa hizi za kumeza zinaweza kuwa na maudhi madogo madogo(side effects) pia, ikiwa ni pamoja na:

- Kusumbuliwa na tumbo n.k

✓ Itraconazole (Sporanox): Dawa hii ya kumeza mara kwa mara hutumika kutibu maambukizo ya fangasi kwenye kucha za vidole na vidole vya miguu.

Athari zake zinaweza kujumuisha:

• Kichefuchefu
• Mapigo ya Moyo kubadilika
• Maumivu ya tumbo
• Kuhara kidogo
• Kichefuchefu n.k

✓ Fluconazole (Diflucan): Dawa hii ya kumeza mara nyingi hutumika kutibu maambukizo makali zaidi ya fangasi, ikiwa ni pamoja na kuziba kwa koo, maambukizo ya kuvu ya uke, na maambukizo ya njia ya mkojo.

Baadhi ya athari zinaweza kujumuisha:

- Kupata shida ya kulala
- Kichefuchefu
- Kuhara kidogo
-  Maumivu ya Tumbo
- Mdomo kuwa mkavu n.k

KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.