Dalili za acid kooni,Chanzo,Madhara na Tiba yake

Dalili za acid kooni,Chanzo,Madhara na Tiba yake

Tatizo la Acid kooni, huhusisha acid kupanda kutoka tumboni hadi kwenye koo au umio la chakula(esophagus). Tatizo hili kwa kitaalam hujulikana kama Gastroesophageal reflux disease (GERD), au  Acid Reflux,

Tatizo hili hutokea pale ambapo Acid kutoka Tumboni hupanda juu kwenye mrija unaounganisha tumbo na Mdomo yaani esophagus,

Hali hii ya acid kupanda juu kutoka tumboni kwenda kooni ndyo huanza kuleta shida mbali mbali.

Dalili za acid kooni

DALILI ZA TATIZO HILI NI PAMOJA NA;

– Mtu kuhisi Kiungulia(heartburn) mara kwa mara, hasa baada ya Kula, ambapo huzidi sana wakati wa Usiku au wakati wowote ukiwa umelala

– Mtu kupata shida ya chakula alichomeza au kinywaji alichokunywa kupanda juu au kurudi mdomoni yaani regurgitation

– Mtu Kupata maumivu ya tumbo juu ya kitovu karibu na mbavu au kupata maumivu ya Kifua(kichomi)

– Mtu kupata shida ya Kumeza Kitu yaani dysphagia

– Mtu kuhisi kama kuna kitu kimebakia Kooni

– Wakati mwingine unaweza kupata kikohozi ambacho hakiishi,hasa kama shida hii ya Acid Reflux hutokea wakati wa Usku

- Kama una tatizo la Pumu,Hali inaweza kuwa mbaya Zaidi

Tafuta msaada wa matibabu mara moja ikiwa una maumivu ya kifua, hasa ikiwa pia unabanwa na pumzi, au unapata maumivu ya taya au mkono.  Hizi zinaweza kuwa dalili za matatizo mengine kama vile mshtuko wa moyo.

CHANZO CHA TATIZO HILI LA Acid kooni

Tatizo hili la Acid kooni hutokea pale ambapo Acid hutoka tumboni na kupanda juu kwenye njia ya chakula au Koo Mara kwa mara,

Na wakati mwingine content ambazo sio acid pia huweza kupanda juu kutoka tumboni.

Na hii hutokea Pale ambapo band ya Misuli ya Mrivingo inayojulikana kama (lower esophageal sphincter)
ambayo hufanya kazi ya kufunga na kufungua wakati kitu kikiingia au kutoka tumboni kushindwa kufanya kazi vizuri,

endapo Sphincter hii haifungi na kufunguka kama inavyotakiwa au band ya misuli hii ya Mviringo ambayo inabana sehemu ya juu ya tumbo imekuwa dhaifu,basi huweza kupelekea acid ya tumboni pamoja na vitu vingine kuweza kutoka Tumboni na kupanda Juu kooni.

VITU HIVI HUONGEZA HATARI YA MTU KUPATA TATIZO LA ACID KOONI

1. Mtu kuwa na Uzito mkubwa kupita kiasi(Overweight/Obesity)

2. Mwanamke Kuwa Mjamzito

3. Mtu kuwa na tatizo la tumbo kuchelewa kutoa vitu ikiwemo chakula kwenda sehemu zingine yaani Delayed stomach emptying

4. Uvutaji wa Sigara

5. Mtu kula chakula kingi sana kwa wakati mmoja

6. Mtu kuchelewa sana kula chakula wakati wa Usku

7. Kula aina ya vyakula kwa kiwango kikubwa sana,mfano vyakula vya mafuta mengi n.k

8. Mtu kunywa Pombe au Kahawa mara kwa mara

9. Kuwa na matatizo ya Connective tissues kama vile scleroderma

10. Matumizi ya baadhi ya Dawa mara kwa mara,mfano Asprin n.k

Madhara ya Tatizo la Acid kooni(Complications)

 Baada ya muda, Tatizo la Acid kooni huweza kusababisha Madhara mbali mbali ikiwemo;

- kuvimba kwa muda mrefu kwenye Umio au esophagus:

 Kuvimba kwa tishu kwenye umio, hali ambayo kwa kitaalam hujulikana kama esophagitis huweza kutokea kama madhara ya tatizo la acid kooni.

 Asidi ya tumbo inaweza kuvunja tishu kwenye umio. Hali Hii inaweza kusababisha kuvimba, kutokwa na damu na wakati mwingine vidonda.  Esophagitis inaweza kusababisha maumivu na kufanya kumeza vitu kuwa ngumu.

 - Kupungua kwa Umio,narrowing, hali inayoitwa esophageal stricture. 

 Uharibifu wa Umio kutokana na asidi ya tumbo husababisha kuundwa kwa tishu zenye kovu.  Tissue hizi zenye kovu hupunguza njia ya chakula, na kusababisha matatizo ya kumeza.

- Hatari ya kupata Saratani kutokana na Mabadiliko ya Seli Za umio, hali inayojulikana kama Barrett esophagus. 

 Uharibifu kutokana na asidi unaweza kusababisha mabadiliko katika tishu zinazozunguka umio.  Mabadiliko haya yanahusishwa na hatari ya kuongezeka kwa saratani ya Umio.

Utambuzi wa Tatizo la Acid kooni,Diagnosis

Mtaalamu wa afya anaweza kutambua tatizo la Acid kooni au Acid reflux kulingana na historia, dalili na Uchunguzi wa kimwili.

 Ili kuthibitisha utambuzi wa tatizo la Acid reflux, au kuangalia matatizo mengine, mtaalamu wa huduma anaweza kupendekeza vipimo mbali mbali ikiwemo:

• Kipimo cha Upper endoscopy; Kipimo hiki cha Endoscopy hutumia kamera ndogo kwenye mwisho wa bomba linalonyumbulika ili kuchunguza mfumo wa juu wa usagaji chakula.  Kamera hii husaidia kutoa mtazamo wa ndani ya umio na tumbo.  Matokeo ya kipimo hiki yanaweza yasionyeshe moja kwa moja wakati acid reflux ipo, lakini endoscopy inaweza kupata kuvimba kwa umio au matatizo mengine.

Endoscopy pia inaweza kutumika kukusanya sampuli ya tishu, inayoitwa biopsy, ili kupima matatizo mengine kama vile Barrett esophagus.  Katika baadhi ya matukio, ikiwa kupungua(narrow) kunaonekana kwenye Umio, endoscopy inaweza kunyoosha au kupanua Umio wakati wa utaratibu huu.  Hii hufanyika ili kuboresha na kuondoa hali ya kupata shida ya kumeza.

• Kipimo cha Ambulatory acid (pH) probe test; Kichunguzi hiki huwekwa kwenye umio ili kutambua ni lini, na kwa muda gani, asidi ya tumbo inarudi pale.  Mfuatiliaji huunganisha kwenye kompyuta ndogo ambayo huvaliwa kiunoni au kwa kamba juu ya bega

Kichunguzi hiki kinaweza kuwa na mirija Myembamba, inayonyumbulika, inayoitwa katheta, ambayo imeunganishwa kupitia pua hadi kwenye umio.  Au inaweza kuwa na capsule ambayo imewekwa kwenye umio wakati wa endoscope.  Capsule hupita kwenye kinyesi baada ya siku mbili

• Kipimo cha X-ray;X-rays huchukuliwa baada ya kunywa Maji ambayo hupita na kujaza utando wa ndani wa njia ya utumbo.  Zoezi hilo linaruhusu mtaalamu wa afya kuona silhouette ya Umio na tumbo.  Hii ni muhimu sana kwa watu ambao wana shida ya kumeza kitu.

Wakati mwingine, X-ray hufanyika baada ya kumeza kidonge cha bariamu.  Hii inaweza kusaidia kutambua Upungufu wa umio unaoingilia kumeza.

• Kipimo cha Esophageal manometry; Kipimo hiki hupima mikazo ya misuli kwenye umio wakati wa kumeza kitu.  Manometry ya umio pia hupima uratibu na nguvu inayotolewa na misuli ya umio.  Hii kawaida hufanywa kwa watu ambao wana shida ya kumeza vitu.
• Kipimo cha Transnasal esophagoscopy; Uchunguzi huu unafanywa ili kuangalia uharibifu wowote kwenye umio.  Mrija mwembamba unaonyumbulika wenye kamera ya video huwekwa kupitia puani na kusogezwa chini ya koo hadi kwenye umio.  Kamera hutuma picha kwenye skrini ya video.

MATIBABU YA TATIZO HILI La Acid Kooni

Tiba ya tatizo hili huweza kuhusisha matumizi ya dawa mbali mbali kama vile; Antiacids za kuneutralize acid tumboni, kupunguza uzalishwaji wa Acid tumboni au Kuzuia kabsa uzalishwaji wa Acid Tumboni.

Kwahyo kwa ujumla,Matibabu ya Tatizo la Acid Kooni huweza kuhusisha;

✓ Antacids ambazo hupunguza asidi ya tumbo; 

Dawa hizi hupunguza kiwango cha acid(neutralize) kilichopo tumboni

✓ Dawa za kupunguza Uzalishwaji wa asidi;

 Dawa hizi hujulikana kama histamine (H-2) blockers —

H-2 blockers hazifanyi kazi haraka kama vile antacids, lakini hutoa utulivu wa muda mrefu na Zinaweza kupunguza uzalishaji wa asidi kutoka tumbo kwa hadi saa 12.  Matoleo yenye nguvu zaidi yanapatikana kwa agizo la maelekezo ya Wataalam wa afya.

✓ Dawa zinazozuia kabsa uzalishwaji wa asidi na kuponya Umio;

Dawa hizi hujulikana kama proton pump inhibitors — Dawa hizi ni vizuizi vya asidi kali kuliko vizuizi vya H-2 na huruhusu muda wa tishu zilizoharibika za umio kupona.

 Ukianza kutumia dawa isiyoandikiwa na daktari kwa GERD, hakikisha kuwa umemwarifu mtoa huduma wako.

✓ Dawa Zingine ni pamoja na dawa jamii ya 

• Prescription-strength proton pump inhibitors.
•  Prescription-strength H-2 blockers.N.k

✓ Upasuaji

Tatizo la Acid kooni; Acid reflux au GERD kwa kawaida linaweza kudhibitiwa kwa dawa.  Lakini ikiwa dawa hazisaidii au ungependa kuepuka matumizi ya muda mrefu ya dawa, mtaalamu wa afya anaweza kupendekeza Upasuaji, Kuna aina mbali mbali za Upasuaji kulingana na chanzo husika ikiwemo:

• Fundoplication.
• LINX device.
•  Transoral incisionless fundoplication (TIF). Utaratibu huu mpya unahusisha kukaza sphincter ya chini ya esophageal kwa kuunda sehemu ya kuzunguka umio ya chini kwa kutumia vifungo vya polypropen.  TIF inafanywa kupitia mdomo kwa kutumia endoscope na haihitaji kuchanwa kwa upasuaji.  Faida zake ni pamoja na wakati wa kupona ni haraka Zaidi.

Kwa sababu unene unaweza kuwa sababu ya hatari kwa tatizo la Acid reflux au GERD, mtaalamu wa afya anaweza kupendekeza upasuaji wa kupunguza uzito kama chaguo la matibabu.  Zungumza na timu yako ya afya ili kujua kama wewe ni mtu anayehitaji aina hii ya upasuaji.

Zingatia Vitu hivi Ni Muhimu kwako Zaidi;

Mabadiliko ya mtindo wa maisha yanaweza kusaidia kupunguza Tatizo la Acid Kooni, Jaribu njia hizi;

• Hakikisha Unadhibiti Uzito wa mwili;

Uzito mkubwa huweka shinikizo kwenye tumbo, kusukuma juu ya tumbo na kusababisha asidi reflux kwenye umio, Hivo hakikisha unadhibiti shida ya Uzito mkubwa wa mwili.

 • Acha kuvuta sigara;

 Uvutaji wa sigara hupunguza uwezo wa sphincter ya chini ya umio kufanya kazi vizuri, Hali hii hukuweka kwenye hatari Zaidi ya kupata tatizo la Acid reflux.

 • Weka kichwa juu ukiwa kwenye kitanda chako;

Ikiwa unapata kiungulia mara kwa mara unapojaribu kulala, weka Mto au kitu kingine ambacho kitainua kichwa juu, au kwa wengine hutumia vitanda ambavyo unaweza kuvipandisha Usawa unaotaka wewe, hakikisha hulali flat kabsa. 

 Inua ncha ya kichwa kwa inchi 6 hadi 9.  Ikiwa huwezi kuinua kitanda chako, unaweza kuingiza kitu ili kuinua mwili wako kutoka kiuno kwenda juu.  Kuinua kichwa chako kwa mito ya ziada n.k

 • Anza kwa upande wako wa kushoto;

 Unapoenda kulala, anza kwa kulala upande wako wa kushoto ili kusaidia kupunguza uwezekano wa kuwa na acid reflux.

 • Usilale chini muda huo huo baada ya kula chakula;

 Subiri angalau masaa matatu baada ya kula kabla ya kulala.

• Kula chakula polepole na kutafuna vizuri;

 Weka uma wako chini kila baada ya kuuma na uichukue tena mara baada ya kutafuna na kumeza.

 • Usitumie vyakula na vinywaji vinavyosababisha Zaidi acid kooni;

Vichochezi vya kawaida ni pamoja na pombe, chokoleti, kafeini, vyakula vya mafuta au peremende. Epuka vitu kama hivi.

 • Usivae nguo za kubana;

  Nguo ambazo zinabana sana karibu na kiuno huweka shinikizo kwenye tumbo na sphincter ya chini ya esophageal. Hali hii huongeza hatari ya wewe kupata tatizo la Acid reflux.

KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.