Historia: Fahamu kuhusu Merthyr Tydfil,Mji ambao ni chumbuko la Dawa aina ya Viagra.
Gwiji wa Brazil Pele, ambaye bila shaka ndiye mwanasoka bora zaidi duniani, alikuwa balozi wa Viagra.
Pele huenda ndiye aliyekuwa balozi wa Viagra – na Papa aliibariki – lakini kama haingekuwa kwa mji wa viwanda wa Wales kusini, huenda hatungejua kuhusu Viagra.
Wanaume kutoka Merthyr Tydfil, ikiwa ni pamoja na wafanyakazi wa zamani wa viwanda vya chuma waliokuwa wakihitaji pesa wakati wa kuzorota kwa viwanda katika mji huo, walienda kwenye kituo cha utafiti cha eneo hilo kujitolea ili kutumiwa kwa majaribio ya matibabu.
Hawakujua kuwa Majaribio ambayo walikuwa wakikubali kushiriki yangeweza kusaidia kubadilisha ulimwengu.
Kwa sababu haikuwa hadi miaka 30 baadaye ambapo baadhi yao waligundua iliweka misingi ya dawa hiyo ambayo tangu wakati huo imesaidia mamilioni ya wanaume wenye shida ya nguvu ya kiume.
Mwanzoni mwa miaka ya 1990, kampuni ya madawa ya Pfizer ilikuwa ikijaribu kiungo kiitwacho Sildenafil UK-92,480 katika jitihada za kutibu shinikizo la damu na angina.
Ilipata baadhi ya nyaraka za matibabu kutoka kwa nyumba ya utafiti huko Merthyr Tydfil na kuajiri vijana wa eneo hilo kuijaribu.
Idris Price alikuwa mmoja wa wanaume waliojiandikisha kufanya majaribio ya dawa hiyo mpya mwaka 1992.
Wakati huo alikuwa akienda kufanya kazi huku na kule, akiwa ameachishwa kazi katika utengenezaji wa chuma.
“Kama ningekuwa na uhaba wa pesa, ningeshuka mahali hapa panapoitwa Simbec,” Idris alisema.
Idris Price anasema yeye na wafanyakazi wengine wa kujitolea huko Merthyr Tydfil hawakujua dawa ya angina waliyopima ilisababisha kuundwa kwa Viagra.
Tuliuliza ni tafiti gani angeweza kufanya ili kupewa pesa taslimu, akiongeza: “Hatukuambiwa chochote kuhusu dawa hiyo mbali na daktari kusema tembe hiyo ni ya ugonjwa wa angina na inaweza kuwa na athari.
“Wavulana wengi walikuwa na wasiwasi kuhusu kitakachotokea.”
Wafanyakazi wa kujitolea, wote ni vijana, walilipwa kuchukua kidonge cha UK-92,480 mara tatu kwa siku kwa siku 10 mfululizo.
“Mwishoni mwa miaka ya 1980 na mwanzoni mwa miaka ya 90, ilikuwa nyakati ngumu sana kwetu na ungejaribu kupata pesa zozote ambazo ungeweza kupata,” Idris aliiambia filamu ya BBC Keeping It Up .
“Pesa za kesi hiyo zilikuwa muhimu sana kwa familia yangu kwani hatukuwa na chochote siku hizo.
“Ilituruhusu kupata chakula cha ziada na badala ya kuwa na mifuko miwili ya makaa ya mawe kwa ajili ya moto, tulikuwa na mifuko mitano. Kwa hakika ilikuwa ni pesa rahisi ambayo ilikuja kutusaidia.”
Lakini jaribio lilipokamilika, athari zisizotarajiwa kutoka kwa dawa hiyo zilithibitisha.
Viagra iligunduliwaje?
“Waliojitolea walianza kujitokeza na kusema ‘ni aibu kidogo, lakini nimeona ninapata tatizo la kusimama kwa uume zaidi kuliko kawaida – na ni ngumu zaidi kuliko kawaida’,” alisema Dk Pete Ellis, kiongozi wa zamani wa ugunduzi na maendeleo wa Pfzier. .
Uchunguzi katika Merthyr Tydfil uliona Pfizer ikiweka ufadhili ili kuzindua utafiti rasmi.
Wagonjwa walio na matatizo ya nguvu za kiume walijaribiwa katika Hospitali ya Bristol’s Southmead, kabla ya majaribio mengine ya kimatibabu mwaka uliofuata mwaka wa 1994 huko Swansea.
Kliniki katika Hospitali ya Morriston ya Swansea ndiyo iliyokuwa wigo mpana zaidi kwani ilijumuisha wanaume wenye ugonjwa wa kisukari na ugonjwa wa moyo, ambapo madhara yanaweza kujumuisha matatizo ya nguvu za kiume.
“Pfizer ilisema ilibidi wawe wanaume wanaoshiriki mapenzi na wanawake tu na katika uhusiano thabiti,” alikumbuka kiongozi wa majaribio na mshauri wa endocrinology David Price.
“Wote walikuwa wavulana wa kawaida, wote walikuwa katika ndoa na walikuwa wanaume wa kawaida wa Swansea. Utafiti huo ulijumuisha kuwaonyesha wanaume hao video za ngono.”
David Price alisema jaribio lake la kimatibabu la Viagra lilikuwa na athari kubwa kwa wagonjwa wake na washirika wao,
Kifaa kiliwekwa kwenye uume wa wanaume ili kufuatilia athari za dawa na madaktari waliwahakikishia wanaume kwamba hawatavuruga shughuli zao za kawaida.
Matokeo ya jaribio la Swansea, kama utafiti wa Bristol, yalikuwa chanya.
Pfizer iligundua haraka kuwa walikuwa na dawa inayoweza kubadilisha mambo.
Kwa kweli matokeo yalikuwa mazuri sana, wanaume kadhaa walikataa kurejesha vidonge vyao visivyotumiwa.
Timu ya uuzaji ya Pfizer kisha ilianza kuelekeza nguvu juu ya jinsi ya kuwasilisha ujumbe wao wa kidonge hiki kipya huku wataalam wakitafakari kama kingeonekana na umma kama cha “kipekee sana au janga”.
Kampuni hiyo ilikuwa na wasiwasi juu ya kuzindua kile kinachoweza kuelezewa kama dawa ya ngono katika kile walichofikiria kuwa ulimwengu wa kihafidhina – kwa hivyo walitumia maoni kutoka kwa wanaume kwenye majaribio kama ujumbe wao wa uuzaji.
“Wazo moja kutoka kwa utafiti lilikuwa jinsi kutokuwa na uwezo kunavyoathiri sana hisia ya mtu binafsi, lingine ni jinsi hii ilivyoathiri mahusiano,” alisema meneja mkuu wa zamani wa masoko wa Pfizer Jennifer Doebler,
“Niliguswa sana na kile wanaume walikuwa wanasema na jinsi hii inavyoumiza uhusiano na jinsi ilivyokuwa muhimu kwao.”
Ili kuongeza ujumbe wao wa mauzo na uhusiano mwema kwamba tiba yao ya tatizo la kutokuwa na uwezo inaweza kurekebisha uhusiano unaotatizika, Pfizer ilipata baraka za kidini kutoka Vatican kwa kusema Viagra inaweza kusaidia taasisi ya ndoa na kuimarisha maadili ya familia.
Viagra iligonga rafu nchini Marekani na Uingereza mwaka wa 1998 kama matibabu ya kwanza ya kumeza yaliyoidhinishwa kwa upungufu wa nguvu za kiume, na kwa haraka ikawa dawa inayouzwa kwa kasi zaidi katika historia na mauzo ya kila mwaka yalifikia kilele katika mwaka wa 2008 ya karibu $ 2bn.
Lakini Idris, bila kujali madhara ambayo wafanyakazi wenzake wa kujitolea waliripoti yalisaidia kuunda Viagra, hakufahamu jukumu la Merthyr katika hadithi ya Viagra hadi watafiti kutoka BKeeping It Up walipomwambia mapema mwaka huu.
Tamthilia ndefu ya Russell T Davies Men Up itakuwa mojawapo ya maonyesho ya BBC katika kipindi hiki cha msimu wa sikukuu.
Hadithi ya asili ya Viagra kusini mwa Wales imefanywa kuwa tamthilia kwa jina la “Men Up” , ambayo inajivunia Doctor Who na It’s A Sin’s Russell T Davies kama mtayarishaji mkuu, na itatangazwa kwenye BBC One wakati wa Krismasi.
“Nilishangaa nilipogundua,” Idris alisema.
“Viagra ni jambo kubwa sasa… Nina furaha ilipatikana katika Merthyr Tydfil.”
Mwanzilishi mwenza wa Viagra, Dk David Brown alisema ikiwa haikuwa kwa wanaume wa Wales kusini, Viagra huenda haingekuwepo
“Waliweka historia,” alisema.
“Labda walikuwa na hamu ya kupata mapato kidogo lakini wamefanya tofauti kubwa kwa maisha ya watu wengi na wanapaswa kujisikia vizuri kuhusu hilo.”
Mwanzilishi mwenza wa Viagra Dkt David Brown aliwashukuru wanaume wa kusini mwa Wales kwa sehemu yao katika kusaidia kutengeneza historia ya matibabu
Je, upungufu wa nguvu za kiume ni wa kawaida kiasi gani?
NHS inasema ukosefu wa nguvu za kiume au tatizo la kukosa nguvu za kiume “ni jambo la kawaida sana, hasa kwa wanaume wenye umri wa zaidi ya miaka 40” na baadhi ya makadirio ya utafiti yanaweza kuathiri takriban nusu ya wanaume wote kati ya umri wa miaka 40 na 70 – hivyo zaidi ya wanaume milioni nne nchini Uingereza.
Tafiti zingine zinaonyesha kuwa kufikia 2025, wanaume milioni 322 kote ulimwenguni wanaweza kuathiriwa na shida hii – zaidi ya mara mbili ya wastani wa milioni 152 mnamo 1995.
Via:Bbc