Magonjwa
Saratani ya ngozi,chanzo,dalili na Matibabu yake
Saratani ya ngozi,chanzo,dalili na Matibabu yake
Saratani ya ngozi(skin cancer) ni mojawapo ya aina za saratani zinazoongoza kwa kutokea mara nyingi ulimwenguni. Inatokea wakati seli katika ngozi zinaanza kugawanyika bila udhibiti, kusababisha ukuaji usio wa kawaida wa seli.
Aina Za Saratani ya Ngozi
Ingawa zipo na aina nyingine,Kuna aina kuu tatu za saratani ya ngozi ambazo ni;
- basal cell carcinoma (BCC),
- squamous cell carcinoma (SCC),
- Pamoja na melanoma.
Melanoma ni aina hatari zaidi ya saratani ya ngozi, lakini BCC na SCC, ingawa mara chache husababisha kifo, zinaweza kusababisha uharibifu mkubwa wa ngozi ikiwa hazitatibiwa.
Chanzo cha Saratani ya Ngozi
Mionzi ya ultraviolet (UV) kutoka kwa jua ni chanzo kikuu cha saratani ya ngozi. Mionzi ya UV inaweza kuharibu DNA katika seli za ngozi, ikiwa ni pamoja na seli za melanocyte, ambazo zinaweza kusababisha saratani.
Vyanzo vingine vya mionzi ya UV, kama vile vitanda vya kuchomeka ngozi (tanning beds), pia vinahusishwa na ongezeko la hatari ya saratani ya ngozi.
Sababu zingine zinazochangia ni pamoja na:
- Historia ya familia kuwa na saratani ya ngozi
- Kuwa na ngozi nyeupe, macho ya bluu au kijani, au nywele nyekundu
- Uwepo wa moles nyingi au moles zisizo za kawaida kwenye ngozi
- Historia ya kuungua na jua mara kwa mara, hasa katika utoto n.k
>>Soma Zaidi hapa; Jinsi ya kujikinga na Saratani ya ngozi(skin cancer)
Dalili za Saratani ya Ngozi
Dalili za saratani ya ngozi zinaweza kutofautiana kulingana na aina ya saratani ya ngozi. Hata hivyo, kuna baadhi ya ishara za kawaida za kutazama, ikiwa ni pamoja na:
1. Uwepo wa uvimbe usio wa kawaida kwenye ngozi ambao hauonekani kupona, unaobadilika ukubwa, umbo, au rangi.
2. Kuwa na Uvimbe unaong’aa, mwekundu, kahawia, au mweusi kwenye ngozi
3. Kuwa na Kidonda ambacho hakitibiki
4. Mabadiliko katika muonekano wa mole iliyopo, au kuonekana kwa mole mpya isiyokuwa ya kawaida
5. Uwepo wa eneo lenye ngozi iliyoinuka, yenye rangi ya shaba, au yenye vidonda n.k
Dalili za Saratani aina ya Melanoma
Aina hii hatari ya Saratani ya ngozi inaweza kuwa na dalili mbali mbali ikiwemo;
– Ngozi kuwa na Doa kubwa la rangi ya kahawia na madoadoa mengine meusi zaidi
–Â kuwa na viuvimbe(Mole) vinavyobadilika rangi, umbo au vinavyovuja damu kwenye ngozi
– Kuwa na Kidonda kidogo kwenye ngozi chenye mipaka isiyoeleweka,na sehemu zinazoonekana nyekundu, nyekundu, nyeupe, bluu au bluu-nyeusi.
– Kuwa na Kidonda kwenye ngozi chenye maumivu, kinachowasha au kuwaka moto,
– Kuwa na Vidonda vyeusi kwenye viganja vyako, nyayo, ncha za vidole au vidole vyako, au kwenye utando wa mucous unaozunguka mdomo, pua, uke au eneo la haja kubwa(anus)”
Matibabu ya Saratani ya Ngozi
Matibabu ya saratani ya ngozi yanategemea aina, ukubwa, mahali, na hatua ya saratani. Baadhi ya matibabu yanayotumika ni pamoja na:
âś“ Upasuaji: Kwa aina zote za saratani ya ngozi, upasuaji wa kuondoa uvimbe mara nyingi ni matibabu ya kwanza. Kwa melanoma, upasuaji unaweza kuhitaji kuondoa tishu zaidi karibu na uvimbe.
âś“ Mionzi: Matibabu ya mionzi yanaweza kutumika baada ya upasuaji ili kuua seli zozote za saratani ambazo zimebaki.
âś“ Chemotherapy: Dawa za chemotherapy zinaweza kutumika, hasa kama saratani imeenea.
âś“ Tiba ya Kibaiolojia (Immunotherapy): Tiba hii inalenga kuimarisha mfumo wa kinga wa mwili ili uweze kupambana na seli za saratani.
âś“ Tiba ya Targeted: Matibabu haya yanatumika kushambulia haswa sifa maalum za seli za saratani, kama vile protini zinazoziwezesha seli za saratani kukua na kugawanyika.
Kuzuia Saratani ya Ngozi
Kuzuia saratani ya ngozi kunahusisha kuepuka mionzi ya UV. Hii inaweza kufanyika kwa kuvaa nguo zinazofunika ngozi, kutumia kipodozi chenye SPF (Sun Protection Factor) ya 30 au zaidi,
kuepuka jua kali hasa kati ya saa 4 asubuhi na 10 jioni. Kufanya ukaguzi wa ngozi mara kwa mara na kuzingatia mabadiliko yoyote kwenye ngozi yako ni muhimu pia kwa kugundua saratani ya ngozi mapema.
>>Soma Zaidi hapa; Jinsi ya kujikinga na Saratani ya ngozi(skin cancer)
Hitimisho
Saratani ya ngozi ni mojawapo ya aina za saratani zinazoweza kuzuiliwa kwa kiasi kikubwa. Ufahamu na uchunguzi wa mara kwa mara wa ngozi yako, pamoja na kuchukua hatua za kujikinga na mionzi ya UV, ni muhimu katika kupambana na saratani ya ngozi.
Iwapo utagundua dalili zozote zisizo za kawaida, ni muhimu kushauriana na daktari mara moja kwa uchunguzi na matibabu yanayofaa.
AU KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU NA TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.
