afyatips
Damu imetengenezwa na nini? Soma hapa kufahamu
Damu imetengenezwa na nini? Soma hapa kufahamu
Damu ni kiowevu muhimu kinachozunguka katika mwili wa viumbe wenye uti wa mgongo, ikiwemo binadamu, kikitekeleza majukumu mbalimbali kama vile;
- usafirishaji wa oksijeni,
- virutubisho,
- na kuondoa taka kutoka kwa seli.
Muundo wa damu ni wa kipekee na unajumuisha sehemu kadhaa zinazofanya kazi pamoja kufanya damu kuwa muhimu kwa uhai.
Sehemu Kuu za Damu
Damu inaundwa na sehemu kuu nne:
(1) Plasma:
Plasma ni sehemu ya kioevu cha damu, inayochukua asilimia 55% ya jumla ya damu,
Imetengenezwa kwa asilimia 90% ya maji, pamoja na protini, glukosi, minerals, homoni,kaboni dioksidi, na bidhaa za uchafu.
Plasma inasaidia katika usafirishaji wa virutubisho, hormoni, na protini kwenye maeneo mbalimbali ya mwili.
(2) Seli nyekundu za damu (Erythrocytes au Red Blood Cells – RBCs):
Seli nyekundu za damu(RBCs) ni mojawapo ya sehemu kuu za damu, zikichukua asilimia 45% ya damu.
Zina protini iitwayo hemoglobini, ambayo inabeba oksijeni kutoka kwenye mapafu hadi kwenye tishu mbalimbali za mwili na kisha kuchukua kaboni dioksidi kurudi mapafuni ili itolewe nje ya mwili. Umbo lao la diski lenye mkunjo katikati linawezesha usafirishaji bora wa gesi.
(3) Seli Nyeupe Za Damu(Leukocytes au White Blood Cells – WBCs):
Seli nyeupe za damu au Leukosaiti ni sehemu ya mfumo wa kinga, zikilinda mwili dhidi ya maambukizi na magonjwa. Zipo katika aina tofauti, kila moja ikiwa na kazi maalum katika kupambana na vimelea vya magonjwa, kama bacteria na virusi.
(4) Plateleti (Thrombocytes):
Plateleti ni seli ndogo zinazohusika na kuganda kwa damu. Zinapoona kuna jeraha kwenye mwili, zinasaidia katika kutengeneza kuganda kwa damu kuzuia upotevu wa damu zaidi.
Makundi ya Damu(Blood groups)
Kuna makundi Makuu manne(4) ya Damu ambayo ni;
- Blood group A
- Blood group B
- Blood group AB
- Blood group O
>>Soma kwa kina Zaidi hapa; Kuhusu makundi mbali mbali ya Damu
Utengenezaji wa Damu
Utengenezaji wa damu, au kwa kitaalam hematopoiesis, hutokea hasa katika mifupa, katika kitu kinachojulikana kama ‘bone marrow’ au uroto/uboho.
Seli nyekundu za damu, leukosaiti, na plateleti zote zinatengenezwa hapa. Uroto, uliopo katika mifupa mikubwa kama vile femur na pelvis, ndio chanzo kikuu cha seli hizi mpya za damu.
Umuhimu wa Damu
Damu ina umuhimu usioweza kupimika katika mwili wa mwanadamu, ikitekeleza majukumu kama:
âś“ Usafirishaji:
Damu husafirisha oksijeni kutoka mapafuni hadi kwenye tishu mbalimbali, na kurejesha kaboni dioksidi kutoka tishu hizo hadi kwenye mapafu ili itolewe nje ya mwili.
Pia, inasafirisha virutubisho, kama vile sukari, lipids, na amino asidi kutoka kwenye utumbo mdogo hadi kwenye tishu zinazohitaji.
âś“ Ulinzi:
Seli nyeupe za damu au Leukosaiti katika damu zinalinda mwili dhidi ya maambukizi na magonjwa.
âś“ Udhibiti wa Homoni:
Damu inasafirisha homoni kutoka kwenye tezi zinazozitoa hadi kwenye viungo lengwa, ikiruhusu mwili kudhibiti michakato mbalimbali kama ukuaji, metabolism, na uzazi.
âś“ Udhibiti wa joto la mwili:
Damu husaidia kudhibiti joto la mwili kwa kusambaza joto lililozalishwa katika mwili, na hivyo kudumisha hali ya joto la mwili kwa viwango vinavyofaa.
Hitimisho
Damu ni kiowevu cha maisha kinachotekeleza majukumu muhimu katika mwili wa binadamu, kutoka kwenye usafirishaji wa oksijeni na virutubisho hadi katika ulinzi dhidi ya maambukizi.
Kila sehemu ya damu, kutoka plasma hadi seli za damu, ina kazi maalum inayochangia katika afya na ustawi wa jumla. Kuelewa muundo na kazi za damu ni muhimu katika kufahamu jinsi mwili unavyofanya kazi na jinsi ya kutunza afya zetu.
>>Soma kwa kina Zaidi hapa; Kuhusu makundi mbali mbali ya Damu
>> Soma hapa Vitu vinavyochangia Kuongeza Damu
>> Soma hapa Tatizo la Upungufu wa damu(Anemia),chanzo,dalili na Tiba
